Wiele razy możemy usłyszeć stwierdzenie: „Mam depresję”. Sporo osób rozpoznaje ją samoistnie na własna rękę, podczas gdy po prostu czuje smutek bądź odczuwa chandrę. W takim razie, czym tak naprawdę jest depresja? Czy jest to chwilowy smutek, czy tylko ekstrawagancja naszego nastroju?
Depresja jest jedną z głównych chorób XXI wieku. Nie istnieje konkretna grupa osób dotknięta tym schorzeniem, czyli każdy może zachorować. Według Światowej Organizacji Zdrowia do 2030 roku depresja może być jedną z najczęstszych chorób ludzkości. Choroba ta wpływa destrukcyjnie na usposobienie człowieka i często stopniowo ogranicza jego kontakty z otoczeniem. U każdej osoby objawy mogą się różnić. Z tego powodu przy diagnozowaniu tej przypadłości trzeba podejść do pacjenta indywidualnie. Podobne będzie to, że depresja nakłada ciemne okulary, przez co wizję siebie, innych oraz przyszłości zaczynają przysłaniać ciemne barwy.
Do wstępnej diagnozy używany jest Inwentarz Depresji Becka – narzędzie, którego podejrzewając u siebie zaburzenia nastroju, warto użyć nawet we własnym zakresie. Jeżeli wynik okaże się niepokojący warto skonsultować go ze specjalistą z zakresu zdrowia psychicznego. Inwentarz Becka jest tylko pomocniczy, natomiast, aby nie popełnić błędu diagnostycznego przyjmuje się, że właściwą diagnozę najczęściej stawia psychiatra lub diagnosta. Jeśli zaburzenia nastroju są niepokojące lub nawracające to warto odwiedzić wspomnianego specjalistę, ponieważ poza typową depresją może to być też np. dystymia, cyklotymia lub zaburzenie dwubiegunowe. W leczeniu zaburzeń nastroju sprawdza się psychoterapia, czasem łączona z farmakoterapią. Wizyta u psychiatry może być tym bardziej potrzebna, gdyż w niektórych przypadkach występuje depresja maskowana, równie niebezpieczna, choć na pierwszy rzut oka nie da się jej u osoby niej dotkniętą dostrzec, ponieważ nadal może pozornie „świetnie funkcjonować”.
Jak rozpoznać depresję?
Aby skutecznie leczyć depresję to po pierwsze trzeba ją rozpoznać. Dzwonek alarmowy powinien pojawić się, jeśli niepokojący stan obniżonego nastroju utrzymuje się powyżej dwóch tygodni. Najczęstszymi objawami depresji są smutek, przygnębienie, znaczny spadek energii, który może przeistaczać się w brak chęci do życia oraz czasami myśli rezygnacyjne lub samobójcze. Pojawiają się zaburzenia snu – bezsenność lub nadmierna senność. Osoba chora może odczuwać ciągłe zmęczenie, stać się flegmatyczna i zaniedbywać swoje obowiązki oraz relacje z najbliższymi. Czasem zamiast spowolnienia występuje pobudzenie psychoruchowe. Szczególnie u młodzieży nastrój może być wtedy drażliwy. U osób dotkniętych depresją na co dzień występuje zmniejszona możliwość koncentracji lub problemy z podejmowaniem decyzji. Zwyczajne wyjście do sklepu może stanowić ogromne wyzwanie. Bywa, że depresja pogłębi się na tyle, iż zakłada „żelazne kajdany” i przykuwa chorego do łóżka, a kołdra i poduszka zyskują miano najbezpieczniejszego miejsca na ziemi. Może się tak zdarzyć, że osoba dotknięta głęboką depresją zaczyna mieć problem z podstawowymi czynnościami takimi jak prysznic, mycie zębów czy nawet zmiana ubrania. Umycie głowy może stać się na tyle ciężką czynnością, że to jedyne zadanie jakie udaje wykonać się w ciągu dnia. Osoby chorujące na depresję zaczynają zamartwiać się i mieć problemy ze sprawami, które kiedyś nie sprawiały im najmniejszego problemu. Proste czynności życiowe powodują u nich niezrozumiały lęk, a prozaiczne wydarzenia wywołują trudność w opanowaniu nieprzyjemnych emocji.
Depresja może wkraść się w nasze życie znienacka, czasem bez widocznego powodu. Może zagrabiać dotychczasowe życie. Chory dostrzega otaczający go świat w czarnych barwach. Choć świeci słońce, a w powietrzu unosi się zapach kwitnących drzew, dla niego panuje mrok wraz z ogarniającym poczuciem osamotnienia. Niejednokrotnie zdarza się, że osoba dotknięta depresją żywi obawę przed wyjawieniem swoich prawdziwych uczuć, ponieważ z góry wychodzi z założenia, że nikt jej nie zrozumie. Choroba ta zabiera człowieka w świat bardzo dla niego realnych i katastrofalnych iluzji. Depresja jest w stanie przybierać maski symptomów fizycznych, tak zwanych somatyzacji.
Co robić, gdy podejrzewam u siebie depresję?
Nie należy bagatelizować depresji, ponieważ nieleczona niesie ze sobą różne powikłania, z których najpoważniejszym jest samobójstwo. Spory odsetek osób z myślami samobójczymi, tak naprawdę nie chce umrzeć, ale równolegle nie widząc innego wyjścia z sytuacji ciągłego cierpienia chce w taki sposób się od niego uwolnić. W związku z tym bywa, że próba samobójcza to raczej ucieczka od cierpienia, a nie od życia. Dla osób zmagających się z opisywaną chorobą szczególnie ważne jest wsparcie otoczenia. W walce z chorobą istotna jest obecność oraz wsparcie bliskich osób, jak również poczucie bezpieczeństwa. Depresja jest prawdziwą chorobą i wymaga leczenia. Psychoterapia jest tu skuteczna, efekty mogą pojawić się w ciągu kilku pierwszych miesięcy pracy, szczególnie jeśli specjalista korzysta z narzędzi terapii poznawczo-behawioralnej. Farmakoterapia stosowana jest zazwyczaj w przypadku zaawansowanej depresji na określony czas i wspiera proces leczenia, ale nic nie dzieje się na siłę i to pacjent musi wyrazić zgodę na przyjmowanie leków.
Czy depresję można wyleczyć?
Oczywiście, że tak. Właśnie temu ma służyć psychoterapia. Ma ona na celu pomóc chorej osobie zmienić system postrzegania siebie samego oraz sposób myślenia o osobach z jej otoczenia, a także rozwiązać problemy, z którymi się obecnie zmaga. Nie powinniśmy ignorować najmniejszych objawów depresji, tylko być wyczulonym na sygnały płynące ze swojego ciała, psychiki i duszy.
Dnia 23 lutego obchodzimy Światowy Dzień Walki z Depresją. Tego typu wydarzenia mają na celu zwrócenie uwagi społeczeństwa na istotny problem choroby i poznanie jej. Ważne jest budowanie świadomości zdrowia psychicznego oraz udzielanie wsparcia potrzebującym. Czasem poprzez ciepłą postawę i pytanie „jak się czujesz?” możemy wyłapać, że ktoś z otoczenia wewnętrznie cierpi i nie wie, co robić. Wtedy warto podzielić się wiedzą lub pomóc w znalezieniu odpowiedniej pomocy.
Źródła:
„Kryteria diagnostyczne z DSM-5. Desk Reference”, V edycja, American Psychiatric Association, Waszyngton 2013, red. naukowa: Piotr Gałecki, Łukasz Święcicki
„Zdrowie psychiczne w Unii Europejskiej. Opracowanie tematyczne”, Kancelaria Senatu, Warszawa 2019: https://www.senat.gov.pl/gfx/senat/pl/senatopracowania/175/plik/ot-674_zdrowie_psychiczne.pdf
TEST – Inwentarz Depresji Becka: https://wyleczdepresje.pl/inwentarz-depresji-becka/