Wiele osób poszukuje w życiu szczęścia i spełnienia. Jednocześnie jest mnóstwo takich, które posiadają niezłą pracę, rodzinę, przyjaciół, w miarę dobre zdrowie i jednocześnie nie odczuwają one zadowolenia z życia. Może za tym stać właśnie niska samoocena. Ponieważ poczucie własnej wartości to rodzaj wewnętrznego przekonania, które decyduje o sposobie naszego życia i odczuwanym z niego zadowoleniu. Inaczej można nazwać je pewnością siebie, wiarą w siebie czy samoświadomością.
Czym objawia się niska samoocena?
O niskiej samoocenie mówimy w sytuacji, gdy dana osoba źle o sobie myśli. Oznacza to, że nie akceptuje siebie, traktuje swoje słabości zbyt poważnie i dostrzega u siebie słabości, których nikt inny u niej nie zauważa. Osoby niepewne siebie odczuwają ogromną rozbieżność między tym kim są, a kim by być chcieli. Bywają też nieśmiałe, unikają kontaktów społecznych i podejmowania wyzwań. Życie osoby z niską samooceną może być trudne, ponieważ bywa wycofana, ciągnie się za nią poczucie winy, nie potrafi cieszyć się z życia. Osoby z niskim poczuciem własnej wartości gorzej radzą sobie w życiu zawodowym, ponieważ mogą bać się wyzwań czy awansu, bywają też mniej otwartymi partnerami w związkach, bo trudno jest im wyrażać swoje potrzeby. Człowiek pewny siebie różni się tym, że akceptuje siebie wraz ze swoimi słabościami.
Skąd się bierze niskie poczucie wartości?
Niska samoocena często ma swoje korzenie w dzieciństwie. To pierwotne poczucie bycia niemile widzianym, czy nawet niechcianym. Zakorzenione poczucie niepewności czy jest się kochanym. Wątpliwość w to czy można się bronić, ale też wątpliwość do własnego osądu rzeczywistości. Niskie poczucie wartości mają np. osoby, które jako dziecko były często krytykowane, którym nie poświęcano wiele uwagi oraz stawiano im za wysokie wymagania. Dzieci, które nie były szanowane i doceniane przez rodziców w dorosłe życie wejść mogą z przekonaniem, że są niewiele warte i mało potrafią – niezależnie od dokonań, bo te przypisują szczęściu lub przypadkowi. Z niskim poczuciem własnej wartości borykają się także osoby pochodzące z domów, gdzie rodzice nie utrzymywali kontaktów towarzyskich. Dużo trudniej jest dorosłemu człowiekowi, który jako dziecko nie miał okazji doświadczać nowych sytuacji. Niestety nie wszyscy rodzice dbają o to, aby dziecko wyjeżdżało na wakacje, uprawiało sport, uczyło się nowych rzeczy czy chodziło na zajęcia dodatkowe. Później, gdy takie dziecko dorośnie może nie być pewnym siebie przy doświadczaniu nowych sytuacji oraz posiadać przekonanie, że sobie nie poradzi. Nawet osoby, które w siebie nie wierzą zazwyczaj posiadać będą kilka umiejętności, w które nie wątpią np. ktoś może w towarzystwie czuć się skrępowany, ale w domu czuć się dobrym rodzicem.
Warto pamiętać, że wiele zaburzeń psychicznych powstaje w wyniku niskiego poczucia własnej wartości, ponieważ ostatecznie oddziałuje ono na całokształt życia i przynosi wiele cierpienia.
Jak pracować nad pewnością siebie?
Dobra wiadomość jest taka, że poziom poczucia własnej wartości się zmienia i można pracować nad swoją samooceną. Bardzo pomocna będzie psychoterapia, ale można również próbować wykonać pracę nad tym tematem samodzielnie. Najlepiej, gdyby pomaganie sobie dotyczyło tych czterech obszarów: 1. poznania samego siebie, 2. zaakceptowania siebie, 3. polepszenia funkcjonowania, 4. lepszego obchodzenia się ze swymi emocjami.
Co można robić? Warto wypisać sobie listę swoich mocnych i słabych stron. Mocne strony wyszczególnia się po to, aby wiedzieć na czym warto się skupić oraz co w sobie rozwijać. Z kolei lista słabych stron pomoże w określeniu tych cech, na które ma się wpływ i które można powoli zmieniać. Ponadto, codzienne chwalenie siebie, nawet za drobne rzeczy będzie przydatne. Dla niektórych osób sprawdzą się pozytywne afirmacje. Można spróbować znaleźć motywujące cytaty z Pisma świętego – w końcu jesteśmy dziećmi Boga. Warto być dla siebie wyrozumiałym (a nie zbyt krytycznym), podejmować nowe próby, a jeśli coś się nie uda, to dobrze traktować niepowodzenia jako cenne lekcje, a nie porażki. Aby czuć się ze sobą dobrze, oprócz stawiania sobie wymagań, należy także regularnie pozwalać sobie na odpoczynek, ale też planowanie przyjemności. Bardzo dobrym systemem motywowania siebie do ważnych działań, jest metoda małych kroków i dawanie sobie drobnych nagród lub mini- świętowania po każdym kroku. Te nagrody nie muszą być oczywiście zakupowe, ważne jest, aby było to coś, co lubimy. Po co to robić? Bo brak radości życia powoduje znudzenie, zmęczenie, zestresowanie i ma ujemny wpływ na układ odpornościowy.
Źródło: Stefanie Stahl, „Jak myśleć o sobie dobrze. O sztuce akceptacji i życiu bez lęku”, Wydawnictwo Otwarte, Kraków 2020
